Kaldıraçlı işlemler FTX platformunda olduğu gibi bir çok borsada mevcut. En eski tabirle bildiğimiz Forex mantığı ile aynı kavramdır. Mevcut paranızın 100 katına kadar yatırım yapma fırsatına sahip olursunuz. Bu 100 olan kaldıraç oranı bazı borsalarda 500’e kadar çıkarken, fazla risk almanızı istemeyen borsalarda 20 ile sınırlandırılmıştır. Son cümleden de anlaşılacağı üzere, kaldıraç oranı arttıkça paranızın tamamını kaybetme riskiniz artmaktadır. Tabi bunun yanında daha çok para kazanma şansına da sahip olursunuz.
Bir çok borsada kaldıraçlı işlemler yapılabiliyor olsa da kavramlar ve yöntemler farklı olarak karşınıza çıkabilir. Ancak temelde tüm kaldıraçlı işlemlerin aynı mantığa sahip olduğunu bilmelisiniz. Nasıl yani?
Kaldıraçlı işlemlerde işlem yaptığınız para birimleri arasında düşüş mü yoksa artış mı yaşanacağı üzerine emir verirsiniz. Bu işlem yapacağınız birimler sadece para değil, aynı zaman emtia, değerli madenler, kripto paralar vb. olabilir.
Eğer bir ürünün değerini artacağını düşünüyorsanız Satın AL / Long Position işlemi, değerinin düşeceğini düşünüyorsanız Sat / Short Position işlemi yaparsınız. Tahminlerinizin doğru çıkması durumunda ayarlamış olduğunuz kaldıraç oranında kâr elde edersiniz. Tabi diğer seçenek olan yanılmanız durumunda da aynı kaldıraç oranında zarar etmeye başlarsınız. Tüm bunları aşağıda örneklerle açıklayalım.
FTX borsasında kaldıraçlı işlemler diğer platformlara göre biraz farklıdır. Farklı platformlarda genellikle pozisyon açacağınız anda kaldıraç oranını ayarlarsınız. Ancak FTX üzerinde aşağıdaki resimde olduğu gibi paranızı nasıl kullanacağınız doğrultusunda pozisyon açmadan önce kaldıraç oranı sizin tarafınızdan ayarlanır.
Yukarıdaki resimde 9.50 Dolar yatırılmış olan FTX hesabını görüyorsunuz. Hangi işlemi yapacak olursanız olun, paranızın kaç katı ile işlem yapacağınızı pozisyon açmadan belirlemeniz gerekiyor. 9.50 dolar için 10x kaldıraç oranını ayarladım. Borsa bana 9.5 Dolarımı 95$ olarak kullanma fırsatını verdi. Bu durumda 95 USD ile aynı anda hem USD/TRY, USDT/GOLD, USD/BTC gibi işlemleri gerçekleştirebilirim.
Peki borsa 9.5 Doları neden 95 USD olarak kullanma fırsatı verdi? Aslında bir çok kişinin merak ettiği ve sorduğu soru bu. Ancak net bir yanıt ile Borsanın size ekstra bir para vermediğini belirtelim. Kaldıraçlı işlemler günlük 5 Trilyon Dolar işlem hacmine sahip. Borsalarında tamamında ortaya koymuş olduğunuz para kadar kayıptan ve kazançtan sorumlusunuz. Şimdi bu mantığı bir örnekle açıklayalım.
ÖRNEK: USD / TRY kuru üzerine kaldıraçlı işlemler yapacağınız varsayalım. 1 $ = 20 TL olarak baz alalım.
Elinizde bulunana 100 USDT’yi FTX platformuna yüklediniz ve kaldıraçlı işlemler yapmak istiyorsunuz.( Okuyunuz: FTX Para Yatırma)
Öncelikle kaldıraç oranını belirlersiniz. Bu oranı 10x yaptığınızı varsayalım. 10x yaptığınızda FTX Borsası 100USD’yi 1000 Dolar olarak kullanmanızı sağlar ve anlık USD/TL kurundan 1000$ x 20 = 20.000 TL‘lik Dolar / TL işlemi yapmanıza olanak sağlar.
Şimdi 100 USD ile 20.000 TL’lik işlem yapma hakkına sahip oldunuz. Doların yükseleceği yönünde güçlü sezileriniz var ve o yönde işlem yapacaksınız diyelim. Artık bu noktadan sonra kaldıraca dokunmanıza gerek yok. ( Dolar kurunu 1$=20 TL olarak hesaplayacağız)
20.000 TL / 20 = 1000 $ alarak Buy Long – PERP Satın Al ( isimler farklı olabilir) pozisyon açtık.
Varsayım 1: Tahminlerimiz doğru çıktı ve %25’lik bir artışla 1 $ = 25 TL oldu diyelim. Siz ise başlangıç aşamasında sadece 100 USD ile 20.000 TL’lik yani 1000 Dolar alımı yapmıştınız.
1000$ x 25 TL = 25000 TL işlem yapabileceğiniz bir paranız oldu.
25.000 TL – 20.000 TL = 5000 TL tamamen sizin kârınız olmuş olur ( 5000 / 25 TL = 200 USD kâr). Yani sadece 100 USD’lik bir yatırım ile Doların %25 değer kazanması sonucunda 200 USD kâr elde ettiniz.
Burada yapmış olduğunuz kaldıraçlı işlem size Totalde %200’lük bir kazanç sağladı. Tabi bu durumun tersi de olabilirdi.
Varsayım 2: Tahminlerinizde yanıldınız ve dolar birden 19 TL’ye düştü diyelim. 1 USD = 19 TL oldu. Bu durumda para kaybetmeniz gerekiyor ve öyle olacak. Gelin ne kadar kaybedeceğinizi görelim.
1000 USD x 19 = 19.000 TL . Başlangıç aşamasında 100 USD ( 2000 TL) ile 20.000 TL’lik işlem açmıştınız ve doların değer kaybetmesiyle elinizdeki para 19.000 TL’ye düştü. Şimdi iki soru soralım.
Bu 1000 TL’lik kayıp kimin?
Başlangıç aşamasında 100 USD yani 2000 TL koyduğunuz için bu 1000 TL’lik kayıp tamamen size ait. Yani pozisyonunuz açık olsa bile %50 zarar etmiş gözükürsünüz.
Eğer 1 $= 18 TL’ye düşerse bu durumda kaybınız 2000 TL olacaktır ve başlangıç aşamasında koymuş olduğunuz paranın tamamını kaybedeceksiniz. Yani yatırmış olduğunuz para olan 2000 TL kadar kaybınız olacaktır ve pozisyonunuz tamamen kapanacak.
Yukarıda anlatılmış olan işlemin adı Long Buy / Satın Al pozisyonudur. Herhangi bir birimin değerinin yükseleceğini düşünüyorsanız Long / Satın Al pozisyonu açarsınız. Bu kavramı şimdilik çok fazla önemsemeyin. Sadece yukarıdaki işlemde ne yaptığınızı biliyor olmanız yeterlidir.
Bir çok kişinin anlamakta zorlandığı konu short pozisyonudur. Long pozisyonunda herhangi bir birimin değerinin artacağını düşünüyorsanız uygularsınız. Ancak değer düşüşü tahmininde bulunmak istiyorsanız bunun için Short Sell / Sat işlemini yapmanız gerekiyor. Nasıl Yani?
Bir önceki örneğe dönelim ve 1 $= 20 TL olarak kabul edelim ve siz FTX Borsasına 100 USD yatırdınız.
Ancak bu defa doların yükseleceğini değil de düşeceğini tahmin ediyorsunuz. Şimdi bundan nasıl para kazanılacağına geçelim.
Varsayım 1: 100 USD’yi 10x kaldıraç oranı ile 1000 USD yaptığınızı düşünelim. Bu durumda 1000 USD x 20 TL = 20.000 TL ile işlem yapma hakkına sahip oldunuz. Şimdi sıra geldi Short / PERP Sat Pozisyonu açmaya.
20.000 TL ile 1 $ = 20 TL iken Sell Short / Sat emri verdiniz. Bu durumda borsa kaldıraçlı bir şekilde edinmiş olduğunuz 20.000 TL’yi sizin için tutmaya başlar.
Diyelim ki tahmininiz de haklı çıktını ve Dolar TL kuru 18 TL’ye düştü. Bu durumda FTX Borsası short emri verdiğiniz için tutmuş olduğu 20.000 TL’den çıkmak istediğiniz noktada dolar almaya başlar. Eğer 18 TL’den çıkacaksanız hesaplama aşağıdaki gibi yapılır.
20.0000 TL / 18 = 1112 USD’ ye çevrilir. Başlangıç aşamasında size 10x kaldıraç oranı ile 1000 USD verilmişti.
1112 USD – 1000 USD (giriş miktarı) = 112 USD kâr elde ettiniz.
Başlangıç aşamasında 100 USD ile girdiğiniz borsada sadece %10’luk bir düşüş sonrasında, Short Sat emri verdiğiniz için 10x kaldıraç oranı ile %100’ün üzerinde gelir elde etmiş oldunuz. Borsada bunları sizin hesaplamanıza gerek yok. 0,25 TL düşüş olsa dahi Borsa size ne kadar kâr ettiğinizi otomatik olarak gösterir.
Varsayım 2: Peki ya işler istediğiniz gibi gitmezse ve siz short emri verdiğiniz halde Dolar yükselmeye başlarsa? Bu durumda ne olur?
USDT / TL = 21 TL oldu ve 1 TL arttığını düşünelim.
Borsa SELL Short emri sonrasında tutmuş olduğu 20.000 TL ile o an ki kur üzerinden Dolar alımını hesaplar.
20.000 TL /21 = 952 USD Siz başlangıç aşamasında 10x kaldıraç oranı ile 1000 Dolardan işlem yapmaya başlamıştınız. 1000 USD – 952 = 4 USD. Başlangıç aşamasında kaldıraç için kullanmış olduğunuz 100 USD -48 USD (zarar) = 52 USD paranız kalmış olacak.
10x kaldıraç oranı ile oynamış olduğunuz için eğer USD/TL = 22 TL’ye yükselseydi 100 USD paranızın tamamını kaybetmiş olacaktınız. Borsa bir sonraki kayıplar için vermiş olduğu 900 USD parayı size kullandırmaz.
Tüm Bu işlemler FTX Üzerinde Nasıl Yapılır?
Bu yazıya TRYB PERP işlemlerinin nasıl yapılacağını anlattığım yazı üzerinden geldiğinizi düşünüyorum. Yani Türk Lirası ve USD arasındaki kaldıraçlı işlemler ile geldiniz. Şimdi FTX üzerinde tüm işlemleri nasıl gerçekleştireceğinizi anlatalım.
Yukarıda verilen örneklerde Dolar / TL (Dolar Bölü Türk Lirası ) olarak işlem yapmayı anlattım. FTX borsasında bu işlemler TL / Dolar ( Türk Lirası Bölü Dolar ) üzerinden yapılmaktadır. Nasıl yani?
Yine aynı şekilde USD / TL = 20 TL diyelim. Burada matematik olarak USD TL’nin 20 katıdır. Diğer türlü de TL USD’nin 20’de 1’i kadardır. FTX platformunda da bizde TL’nin Dolar cinsi üzerinden değeri ile işlem yapacağız.
1 USD / 20 TL = 0,05 USD yapar. Yani 1 TL = 0,05 USD . Özetle döviz bürosuna 1 TL verdiğinizde karşılığında 0,05 USD (cent) alırsınız.
FTX platformunda karşımıza 1 TL = 0,06714 gibi değerler çıkacak. Siz isterseniz buradan 1 / 0,06714 = 14,89 TL yaparak anlık Dolar/ TL kurunu da bulabilirsiniz.
Bu durumda anlamanız gereken bu virgüllü rakamların yukarı ya da aşağı çıkmasında Dolar mı değer kaybediyor, yoksa TL’mi değer kaybediyor anlamanızdır. Bu ayrımı zamanla yapmaya başlarsınız.
NOT: Her şeyi bir günde anlamayı beklemeyin. Tüm bu işlemler 2-3 gün içinde aklınıza yatacak ve alışmaya başlayacaksınız.
Şimdi anlık olarak 13.03.2022 tarihinde ki kur üzerinden işlem yapmaya başlayalım.
FTX PERP Satın AL
Güncel kura baktığımızda 1 TL = 0,06706 USD yani 1/0,06706 = 14,91 TL’dir. Eğer TL’nin değer kazanacağını düşünüyorsanız, TRY – PERP Satın AL / Long seçeneğini seçmelisiniz. Yukarıdaki örnekte Dolar/ TL’nin yükseleceğini hesaplıyorduk. Şimdi TL/Doların kaldıraçlı işlemini yapıyoruz. Sadece işlemler yer değiştiriyor.
Eğer 0,06706 rakamı 0,07706 ya da 0,08806 gibi yükselmeye başlarsa (bunu grafikten görebilirsiniz) TL değer kazanmaya başlıyor demektir. Yani virgülleri saymazsak 1 TL başlangıçta 6 Cent’ten, 7 ‘Cent’e, 8 Cent’e çıkıyor demektir. Bu durumda TL’nin değerinin artacağınız düşünüp Long – TRYB-PERT Satın Al pozsiyonu açtığımız için kazanmaya başlarız.
Not: Yukarıdaki işlem 1000 TL’lik TRYB-PERP satın al örneğidir. “Sadece Azalan, POST, IOC” seçeneklerini kullanmaya gerek yok.
Başlangıç aşamasında 100 TL’yi 10 kaldıraç oranı ile sistemden 1000 TL yaptım. 1000 TL’ye de TL/USD = 0,06706 $ üzerinden 67 USD satın alarak LONG Pozisyonu açtım. Peki bu durumda ne olacak?
Eğer tahmin ettiğim gibi TL değer kazanıp da örneğin 0,08706 USD olursa ne olur? ( 0,06706 < 0,08706 )
Platform 1000 TL’yi benim için tutar ve 1000 x 0,08706 USD = 87 USD alır.
87 USD – 67 USD (başlangıç pozisyonu) = 20 USD kâr elde etmiş olurum.
TRYB PERP – SAT = Eğer TL’nin değer kaybedeceğini düşünüyorsam yukarıdaki işlemin tersini yaparım. Genel de TL değer kaybettiği için de SHORT – TRYB – PERP Sat pozisyonuna ağırlık vereceksiniz.
Yukarıda elimden geldiğince sizlere FTX borsasında kaldıraçlı işlemlerin nasıl yapılacağını anlattım. Aklınıza takılan en basit soruları dahi yorumlar bölümünden bildirin. Bu sayede herkes faydalanmış olacaktır. Ayrıca Youtube üzerinden bu konuda izleyebileceğiniz yüzlerce video mevcut. Temelde mantığının aynı olduğunu unutmayınız.
