20 yıldır farklı ticari sektörlerde deneyim kazanmış birisi olarak, kendi işini kurmak isteyenler için bir rehber hazırladım. Sermayeniz olabilir ya da sermayesiz bir iş kurmak isteyebilirsiniz. Ya da maaşlı işinizi bırakıp, nasıl kendi işimi kurabilirim diye bir sorunuz da olabilir. Ancak emin olun başlangıç aşamasında düşünmeniz gereken konular bunlar değil. Öncelikle bir iş kurmak için hazır olmanız gerekiyor. Hazır olmak için de kendinizi tanımalı ve ne yapmak istediğinize karar vermelisiniz. Bu doğrultuda hedeflerinize ulaşmada 3-0 önce başlayacağınız tavsiyeler zincirini sizler için sıralayacağım.
Kendi İşini Kurmak
Eğer sıfırdan bir iş kurmak istiyorsanız zorlu bir serüven sizi bekliyor olacak. Zira hazır bir işi devir almak ile yeni bir başlangıç arasında büyük farklılıklar var. Tabi uygulayacağınız iş modeli de buna dahil. Örneğin; evden çalışabileceğiniz bir iş, dükkan açmak ya da internetten para kazanmak gibi düşüncelere sahip olabilirsiniz. Düşündüğünüz her bir seçenek farklı hareket etmenizi gerektirecektir. Peki nasıl bir farklılık?
” Şans, hazırlıkla fırsatın buluştuğu köşe noktasıdır” sözü sizin için yol haritası olmalıdır. Hayat boyunca şansın ya da fırsatın size gelmediğini düşünüyorsanız, mutlaka bunun için hazırlıklı değilsinizdir. Nasıl yani? 2020-2021 yılları arasında bir çok tanıdığım borsadan parasını 2’ye hatta 3’e katladı. Çevresindeki insanlar ise onları şanslı olarak ilan etti. Aslında bu durum tam olarak onların ilan ettiği gibi değildi. O yıllar arasında hisselerin neredeyse %95’i en az 2 ve 3 kat yükselişe sahip olmuştu. Hatta 50 kat bile yükselenler vardı. Parasını 2’ye ve 3’ye katlayanlar ise, şanstan ziyade borsada yatırım yapmayı bildikleri için para kazandılar.
Yukarıdaki örneği kendi işini kurmak isteyenler için anlatıyor olmamın nedeni, hazırlıklı olmanızın en büyük şart olmasıdır. Herhangi bir işe girmeden önce, tüm varyasyonları hesaplayıp hazırlıklarınızı yapmalısınız. Eğer ”kervan yolda düzülür” mantığı ile hareket ederseniz, büyük mali kayıp yaşayarak deneyim elde etmek zorunda kalırsınız. Şimdi bu noktada 20 yıllık tecrübelerimi maddeler halinde sizlere aktarmak istiyorum.
Not: Kendi işini kurmak isteyenler, 60+ Adet İnternetten Para Kazanma Yolları başlıklı yazıyı inceleyerek, sıfırdan ne iş yapabilecekleri konusunda fikir edinebilirler.
Sıfırdan Kendi İşini Kurma
Ne iş kurabilirim ya da nereden başlayabilirim diyorsanız, aşağıdaki tavsiyeler sizler için yol haritası olacaktır. 20 yıllık ticari deneyimimde, yaptığım hatalar ya da aldığım doğru kararlar belirli bir başarıya ulaşmamı sağladı. Başkalarının yaptığı hataları sizlerde yapmak istemiyorsanız, aşağıdaki tavsiyeler daha hızlı ilerlemenizi sağlayacaktır.
Sermayesiz ya da az sermaye ile iş kurabileceğiniz ile ilgili bir çok yazı okuyabilirsiniz. Ancak bunların büyük bir bölümüne inanmayın. Biraz özgüven aşılamak için oluşturulmuş yazılar gibi. Ya da daha çok umut sömürme odaklı. Evet az sermaye ile iş kurabilirsiniz. Bu bazı fikirler için geçerli. Ancak ne kadar paranız var ise, o derece rahat hareket edebileceksiniz.
Sermayenizin olmaması durumunda kendinizi stres altında hissetmeniz muhtemel bir durum. Yapılan araştırmalar doğrultusunda ise, insanlar stres altında iken ‘beyin sisi’ adı verilen durumla karşılaşılmaktadır. Bu da yanlış karar verilmesine neden olur. Özetle, iş kursanız da, yatırım yapsanız da, mutlaka mevcut paranızın en fazla %50’lik kısmı ile bu işi gerçekleştirmelisiniz.
Çok yakın bir zamanda karşılaştığım bir örneği sizlere aktarmak istiyorum. Evime çok yakın bir noktada genç kadın bir girişimci tarafından iç çamaşırı dükkanı açıldı. Bu dükkan görsel olarak çok iyi dizayn edilmiştir. Ancak 3. ayında sermaye yetersizliği nedeniyle kapatılmak zorunda kalındı. Halbuki giyim sektöründe iş yapabilmek için en az 6 ay ayakta kalabilecek sermayenizin olması şart.
Çok iyi bir lokasyonda ve uygun fiyatlı bir dükkan görmüş olabilirsiniz. Ya da internette satabileceğini çok uygun fiyatlı bir ürün. Bir girişime başlamak için bu fırsatlar yeterli değil. Yani dükkana göre ya da ürüne göre iş yapılmaz. Öncelikle ne iş yapmak istediğiniz ile ilgili kesin kararlı olmalısınız. Ne iş yapacağına karar vermek, kendi işini kurmak isteyenler için en büyük adımdır.
Karar aşamasından sonra neyi nasıl yapacağınızı bilmelisiniz. Ne kadar para harcayacaksınız? Kullanacağınız renkler? İşinizle ilgili tasarımlar? Personel detayları? Bir yıllık hedefiniz? Kendinize ne kadar çok soru sorabiliyorsanız, bu sizin başarı şansınızı arttıracaktır. Hazırlayacağınız yol haritasında her noktayı detaylandırın. Cevaplayamayacağınız bir soru olduğu taktirde, bu sizi iş esnasında rahatsız edecektir. Kusursuz hazırlanmış bir plan, başarısızlığın önüne set çekecektir.
Mevcut maaşlı işinizi bırakmak, ya da yeni bir iş kurmak için en mükemmel zamanı ya da en mükemmel fikri arayabilirsiniz. Bu madde her ne kadar bahsettiğim kusursuz plan ile çelişse de, bazı insanlara zaman kazandıracaktır. Neden bazı insanlar? Özellikle sosyal medyada takip ettiğimiz başarılı insanlar, bizim kendimizi eksik hissetmemizi neden olur. Onlar gibi başarılı olabilmek için mükemmel olmamız gerektiğini düşünürüz. Bu düşünce ise ne iş yapacağımız konusunda sürekli kararsızlık yaşamamıza neden olacaktır.
Eğer bu kararsızlığı uzun bir süredir yaşıyor ve halâ hamle yapmamış iseniz, mükemmeli hedeflemekten uzak durmalısınız. Bu nokta 1000 kere düşünmektense, bir kere hareket etmeniz başarılı olmanız için yeterli olacaktır. Bakkal dükkanı açmak sizler için hedefiniz dışında bir fikir olabilir ya da mükemmel olmayabilir. Ancak emin olun küçük bir bakkal dükkanı ile yola çıkan Vehbi Koç için de durumlar aynıydı. Sadece işletmecilik yaparken karşılaştığı fırsatlar, Koç Holding’in önemli yapı taşlarını oluşturmuştur.
Tüm varyasyonları hesaplamada yetersiz kalmış ve kendinizi geliştirmek için gerekli zamana sahip olmayabilirsiniz. Bu noktada yeteneğinize güvenmekten başka şansınız yok. Evet, yine çelişkili bir madde. Ancak iş kurmanın yazıldığı gibi kolay olmadığını biliyorum. Herkes aynı yeteneklere ve aynı şartlara sahip olamayabilir. Bu noktada harekete geçmek için, öğrenme sürecini yolda tamamlamalısınız.
Az bildiğiniz bir sektörde, daha fazla tecrübe edinmek için ya çalışmalısınız ya da başlangıç yapmalısınız. Eğer çalışma fırsatınız yok ise, iş başlayarak kervanı yolda düzebilirsiniz. Evet, bu durum sizin için ufak kayıplara neden olabilir. Örneğin; hiç tasarım bilgisine sahip olmadan internetten tişört satmak isteyebilirsiniz. Hazır olarak satın almış olduğunuz tasarımlar sizin başarısız olacağınız anlamına gelmez. Ancak kendi tasarımlarınıza sahip olmadığınız için, 100 Bin TL’lik ciro yapabilecekken, 50 Bin TL ciro yaparsınız. Peki neden böyle bir şey yapasınız ki?
Hayat şartları herkese öğrenme fırsatı tanımaz. Bir konuda eğitim almak için atıl bir zamana ihtiyacınız var. Atıl bir zamanda için de, sizi geçindirebilecek bir miktarda paranız olmalıdır. Bu noktada düşük cirolar ile iş yapıp, aynı zamanda işinizle ilgili kendinizi geliştirmeniz mantıklı olacaktır.
Not: Fili bir iş kurmak istiyorsanız, 112+ Adet Dükkan Açma Fikirleri başlıklı makaleyi okuyarak farklı fikirler edinebilirsiniz.
Çok para kazanmak istiyorsanız, yapmış olduğunuz seçimler sizi hedeflerinize ulaştıracaktır. İnternete girip, kısa zamanda zengin olmuş olan kişilere bakarsanız, bu kişilerin büyük bir bölümü internet sayesinde zengin olmuşlardır. Sizde işinizin bulunduğu konumdan bağımsız olmasını istiyorsanız, internet sektörünü her zaman düşünmelisiniz. Yani yapmış olduğunuz iş, internete entegre edilebilir olmalıdır.
Örneğin; bir bakkal dükkanı açarsanız, işinizi internete entegre etmeniz çok zor olacaktır. Zira internet üzerinden market ürünü satışı yapan büyük oyuncular mevcut. Onlar ile rekabet etmeniz, zarar etmenize neden olur. Ancak farklı tasarımların yer aldığı bijuteri dükkanı, giyim dükkanı ya da bebek giyim mağazası açmak, internetten satış yapmanızı kolaylaştıracaktır.
İnternet sektörünü sadece satış yapma odaklı düşünmemelisiniz. Şırdancı Mehmet, Midyeci Ahmet, Baruthane Pilavcısı ve bunların başında yer alan Nusret! Tüm bu isimler, Instagram üzerinden yapmış oldukları profesyonel paylaşımlarla isimlerini tüm Türkiye’ye duyurmuşlardır. Tabi ünü Türkiye sınırlarını aşanlarda mevcut.
Batan girişimleri incelediğiniz zaman, büyük bir bölümü finansal hatalar nedeniyle iflas ettiğini görebilirsiniz. Alınan ürünün maliyeti + personel giderleri + işletme giderleri + vergi giderleri + işletme dışı giderler gibi basit hesapların yapılmaması nedeniyle batmak oldukça üzücü bir durum. Bu tarz batma hikayelerini özellikle Trendyol.com, Hepsiburada.com ve N11.com üzerinde ürün satmaya çalışanlarda görebilirsiniz. Çünkü bu sitelerde komisyon + komisyonun KDV’si + kampanya KDV’si vb. gibi bir çok hesap kalemi görmek mümkün.
Yukarıda verdiğimiz örnekler sadece tek bir sektöre ait değil. Bu nedenle kendi işinizi kurmak istiyorsanız, muhasebe hesapları yapmak önceliğiniz olacaktır. İş kurmak için ne gibi harcamalar yaptığınızı ayrıntılı bir şekilde not edinmelisiniz. Bunu kolay bir şekilde yapabileceğiniz uygulamalar mevcut. Tüm bu kayıtları gerçekleştirirseniz, kâr ettim zannederken batan tacirlerden olmazsınız.
Ne tür bir işletmeye sahip olursanız olun, çalıştırmış olduğunuz personel başarınızın en önemli yapı taşıdır. Tabi başarısızlığında en büyük nedenidir. Yani personel sizi vezir de yapar, rezil de. Dünyanın en iyi yemeklerini yapan bir restorana sahip olsanız bile, garsonlarınız iyi değilse, iş yapamazsınız. Zira garsonlar müşteri ile mutfak arasındaki elçidir.
Peki personel yönetimi konusunda ne yapılmalı? İşletme içerisinden tasarruf edebileceğiniz bir çok faktör mevcut olabilir. Ancak tasarruf etmemeniz gereken en önemli konu personellerdir. Çalışan personellerin şartları iyi olmadığı sürece, işlerini kaybetmekten korkmazlar. Bu nedenle bir çok kurumsal firmada, uzun süreli çalışmaların nedeni personelin işini sevmesinden kaynaklanır. Sizde çalışanlarınız için bu fırsatı sunmalısınız.
Piyasa şartlarının üzerine bir maaş vermek, sizi zarar ettirmeyecektir. Güler yüzlü ve işini seven personellere sahip olmak, daha çok müşteriye sahip olmanızı sağlayacaktır. Tabi sadece maaş şartları değil. Çalışanlarınız için motivasyon etkinlikleri, birebir ya da toplu eğitimler, performans primleri vb. faktörler başarı olasılığınızı arttıracaktır.
Kendi işini kurmak ve başarılı olmak tek başına yeterli değildir. Evet, önemli olan sürdürülebilir bir başarıya sahip olmaktır. Bu noktada sadece açılış yapmak ya da mevcut müşterilerle yetinmek, sizi tembelliğe itebilir. Kazandığınız parayı biriktirmek, büyümenizi sağlamayacaktır. İş potansiyelinizi arttırmak için, düzenli olarak reklam bütçesi ayırmanız gerekiyor.
Amazon sitesinin sahip olduğu başarının en büyük mimarisi reklam bütçesidir. Yıllar boyunca hiç kâr etmeden, elde ettikleri kazancı pazarlamaya ve şirket adına yatırım yapmaya ayırmışlardır. Bu izledikleri strateji, onların dünya devi olmasını sağlamıştır. Sizde başarılı şirketlerin izledikleri bu stratejileri takip etmelisiniz. Hem var olan müşterilerinizi korumak, hem de yeni müşteriler edinmek için, pazarlama bütçesi oluşturmalısınız.
Müşteri her zaman haklı değildir gibi söylemler duyabilirsiniz. Bu söylem hem doğru, hem de yanlış. Eğer müşteri kurumsal ilklerinize ve vizyonunuza aykırı taleplerde bulunuyorsa, haklı değildir. Ancak tüm bunlar dışında müşteriyi odak noktanıza koymalısınız. Elde edeceğiniz gelir, hangi sektörden olursa olsun, müşterileriniz sayesinde gelmektedir. Bir üründen kâr elde ediyor olmanız ya da zarar etmeniz bazı zamanlarda önemli değildir. Nasıl yani?
Örneğin; e-ticaret yapıyorsanız, tek bir müşterinin şikayeti size yüzlerce müşteri kaybettirebilir. Bu durum genellikle de öyle olur. 1 olumsuz yorum, 30 olumlu yorumdan etkilidir. Olumsuz yorumlar ile karşılaşmamak adına, müşterilerinizi memnun etmeyi, olumsuz durumları olumluya çevirmeyi öğrenmelisiniz.
İş kurmak isteyenler için şartlar sadece olumlu ve olumsuz yorumlardan ibaret değil. Vizyon ve hedef olarak müşteriyi orta noktaya koymalısınız. Çalışanlarını ve siz bu nokta etrafında hareket edip, ürünlerini bu doğrultuda geliştirmelisiniz. Müşterilere hitap etmeyen bir ürün, başarısız olmanızı neden olacaktır.
Marka olmaya yönelik bakış açınızı bilmiyorum. Ancak benim için marka olmak ‘bir çok maliyetten tasarruf etmek’ anlamına gelmektedir. Evet, kurmuş olduğunuz bir işletmede anlamsız tasarruflar yerine marka olmayı hedeflemek, doğru sonucu ilerlemenizi sağlayacaktır. Piyasada bilinen bir marka iseniz, kullanıcıların karşısında reklamlar ile çıkmak yerine, direk arama ile çıkabilirsiniz. Ya da sağlamış olduğunuz güven sayesinde, uğrak noktası haline gelebilirsiniz.
Örneğin; piyasada bilinen yüzlerce kulaklık markasından birisini satıyor olabilirsiniz. Satmış olduğunuz marka için, Google’da yüksek maliyetler ile reklam vermeniz ve rakiplerinizin arasından sıyrılıyor olmanız gerekecektir. Ancak bu durum Apple Airpods için geçerli değildir. Kullanıcı direk bu markayı ve istediğini yazara arama yapacaktır. Bu örneği daha yerel markalar için de indirgeyebiliriz.
”Kendi işini kurmak” isteyenler için en çok dikkat edilmesi gereken 10 maddeyi sıraladım. Bu tarz yazılar ile karşılaşabilirsiniz. Ne kadar çok tavsiye alırsanız, sizin için o derece avantajlı olacaktır. Tabi bunları elemek koşuluşla. Peki hepsi bu kadar mı? Daha fazlası mutlaka vardır. Özellikle iş kurarken KOSGEB destekleri, IPARD hibeleri, uygun faizli girişimci kredileri gibi sizlere avantaj sağlayacak araçlardan yararlanmanız bunlardan sadece bir kaçı.
Sizde eklemek istediğiniz düşünceleri yorumlar bölümünden paylaşabilir, aklınıza takılan konularda destek alabilirsiniz.
